Morrell Dav

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

ko tyle, �e jesteS uparty. Czeka ci� sława.
Ale ja jeszcze nie sko�czyłem.
Zmarszczyłem brwi.
Jak dot�d odkryłem tylko złudzenie optyczne. Udr�czone dusze wy-
zieraj�ce spod niezwykłego pi�kna, a mo�e nawet tworz�ce to pi�kno. Nazy-
wam je wizerunkami drugoplanowymi. W j�zyku reklamy pewnie okreSlono
by je mianem bodxców podprogowych. Ale tu nie chodzi o komercj�. Van
Dorn to prawdziwie wielki artysta, którego geniusz pozwolił mu wykorzy-
sta� obł�d jako element wizji artystycznej. Musz� si�gn�� gł�biej.
O czym ty mówisz?
Obrazy zebrane tutaj nie daj� wystarczaj�cego materiału porównaw-
czego. Obejrzałem jego dzieła w Rzymie, Zurychu i Londynie. Po�yczałem
pieni�dze od moich rodziców a� do granic ich cierpliwoSci i mojego sumie-
nia. Ale zobaczyłem te obrazy i wiem, co musz� zrobi�. Twarze zacz�ły si�
pojawia� na obrazach w roku tysi�c osiemset osiemdziesi�tym dziewi�tym,
kiedy Van Dorn opuScił w niesławie Pary�. Jego wczesne obrazy były bezna-
dziejne. Osiedlił si� w La Verge na południu Francji. Pół roku póxniej jego
geniusz eksplodował. Zacz�ł malowa� jak w ukropie. Wrócił do Pary�a, �eby
wystawi� swoje prace, ale nikt ich nie docenił. Malował i wystawiał dalej.
Nadal nikt si� nim nie zainteresował. Wrócił do La Verge, wzniósł si� na
szczyt geniuszu i oszalał do ko�ca. Umieszczono go w przytułku dla obł�ka-
nych, ale wczeSniej zd��ył sobie wykłu� oczy. To b�dzie moja praca dyplo-
mowa. Zamierzam pod��y� tropem malarza. Chc� powi�za� jego obrazy z bio-
grafi�, pokaza�, jak twarze nabierały intensywnoSci wraz z rozwojem jego
196
choroby. Przedstawi� Swiatu dramat udr�czonej duszy Van Dorna, utrwalony
w ka�dym kolejnym pejza�u.
To było typowe dla Myersa: wyjS� od jakiegoS naci�gni�tego zało�enia
i pod��y� za nim a� do granic mo�liwoSci. Nie chc� by� xle zrozumiany.
Dokonał wa�nego odkrycia. Ale nie wiedział, kiedy si� zatrzyma�. Nie je-
stem historykiem sztuki, lecz przeczytałem wystarczaj�co du�o, by wiedzie�,
�e tak zwana krytyka psychologiczna, polegaj�ca na analizie wielkiej sztuki
jako przejawu choroby, od dawna jest uwa�ana za Slepy zaułek. JeSli Myers
wr�czy Stuyvesantowi prac� psychologiczn�, nad�ty dure� wpadnie w szał.
To było jedno złe przeczucie zwi�zane z planami Myersa. Drugie niepo-
koiło mnie znacznie bardziej. Zamierzam pod��y� tropem malarza, powie-
dział. Dopiero po wyjSciu z muzeum, podczas spaceru w Central Parku zro-
zumiałem, jak dosłownie Myers traktował swój zamiar.
Wyje�d�am na południe Francji oznajmił.
To znaczy do&
La Verge. Dokładnie. WłaSnie tam chc� napisa� prac�.
Ale�&
Czy istnieje miejsce bardziej odpowiednie? To wioska, w której Van
Dorn załamał si� nerwowo i w ko�cu postradał zmysły. JeSli to b�dzie mo�li-
we, wynajm� ten sam pokój, w którym mieszkał.
Myers, to chyba przesada, nawet jak na ciebie.
Ale ma sens. Chc� pogr��y� si� w pracy. Potrzebuj� atmosfery, �eby
znalex� odpowiedni nastrój do pisania.
Ostatnim razem, kiedy pogr��yłeS si� w pracy, zawaliłeS całe mieszka-
nie reprodukcjami obrazów Van Dorna, nie spałeS, nie jadłeS, nie myłeS si�.
Mam nadziej�&
Przyznaj�, �e wtedy za bardzo si� zaanga�owałem. Ale wtedy nie wie-
działem, czego szukam. Teraz znalazłem to i jestem w dobrej formie.
Wygl�dasz na przem�czonego.
Złudzenie optyczne powiedział Myers z uSmiechem.
Chodx, postawi� ci obiad i drinka.
Przykro mi, ale nie mog�. Musz� złapa� samolot.
Wyje�d�asz dzisiaj? Ale� nie widziałem ci� od&
Postawisz mi ten obiad, kiedy sko�cz� pisa� prac�.
Nie postawiłem mu obiadu. SpotkaliSmy si� jeszcze tylko jeden raz z po-
wodu listu, który mi wysłał. Albo raczej kazał to zrobi� piel�gniarce. To ona
zapisała jego słowa i dodała par� zda� od siebie. Myers nie mógł pisa�, bo si�
oSlepił.
197
MiałeS racj�, nie powinienem był tu przyje�d�a�. Ale czy ja kiedykolwiek
posłuchałem dobrej rady? Zawsze wiedziałem lepiej, prawda? Teraz ju� za
póxno. To, co pokazałem Ci wtedy w Met, to był tylko pocz�tek. Odkryłem
prawd� i nie mog� jej znieS�. Nie powtarzaj mojego bł�du. Nigdy wi�cej nie
patrz na obrazy Van Dorna, błagam Ci�. Nie mog� wytrzyma� bólu. Potrze-
buj� odpoczynku. Jad� do domu. Trzymaj si� ciepło, maluj dobrze. Kocham
Ci�. Twój przyjaciel na zawsze,
Myers
Piel�gniarka zacz�ła od tego, �e przeprosiła za swój słaby angielski.
WyjaSniła, �e musiała si� nauczy� tego j�zyka, bo czasem opiekowała si�
starszymi Amerykanami na Riwierze. WyjaSniła, �e rozumie znacznie lepiej
ni� mówi i pisze, i ma nadziej�, �e to, co zapisuje, b�dzie miało sens. Nie
miało, ale nie z jej winy. Myers bardzo cierpiał, musiał za�ywa� morfin�. Nie
mySlał trzexwo. To cud, �e w ogóle udało mi si� zło�y� słowa w zdania.
Pa�ski przyjaciel zatrzymał si� w naszym jedynym hotelu. Dyrektor mówi,
�e mało jadł i jeszcze mniej spał. Jego praca naukowa stała si� obsesj�. Po-
kój zapełnił reprodukcjami obrazów Van Dorna. Starał si� naSladowa� jego
rozkład dnia. ��dał farb i płótna, odmawiał posiłków i nie otwierał drzwi.
Trzy dni temu właSciciela zbudził krzyk. Drzwi były zablokowane. Dopiero
trzem m�czyznom udało si� je wywa�y�. Pa�ski przyjaciel wykłuł sobie oko
ko�cem p�dzla. Klinika tutejsza jest znakomita. Pa�ski przyjaciel odzyska
zdrowie fizyczne, ale nigdy nie b�dzie widział. Martwi� si� o jego umysł.
Myers powiedział, �e jedzie do domu. List dotarł do mnie po tygodniu.
Zakładałem, �e jego rodzice zostan� powiadomieni telefonicznie albo przez
telegram. Pewnie jest ju� w Stanach. Wiedziałem, �e mieszkaj� w Denver,
ale nie znałem ich imion ani adresu, musiałem wi�c zadzwoni� na informa-
cj�, a póxniej do wszystkich Myersów w Denver. Wreszcie nawi�załem kon-
takt. Nie z rodzicami, ale z ich znajomym pilnuj�cym domu. Myersa nie przy-
wieziono do Stanów. To rodzice pojechali do niego. Złapałem nast�pny sa-
molot. W ten weekend miałem bra� Slub, cho� teraz nie ma to pewnie
wi�kszego znaczenia.
La Verge znajduje si� pi��dziesi�t kilometrów od Nicei w gł�b l�du. Droga
wiła si� wSród sadów oliwnych i zielonych pół, wzgórz zwie�czonych cypry-
sami, czasem omijała wysokie skały. Przeje�d�aj�c koło jednego z takich sa-
dów doznałem dziwnego wra�enia, �e ju� go kiedyS widziałem. Kiedy znala-
198
złem si� w La Verge, dej� vu opadło mnie z jeszcze wi�ksz� sił�. Pomijaj�c
budki telefoniczne i druty elektryczne, wszystko wygl�dało dokładnie tak
samo, jak na obrazach Van Dorna. Od razu rozpoznałem w�skie, pokryte
kocimi łbami uliczki unieSmiertelnione dzi�ki obrazom wielkiego malarza.
Spytałem o drog�. Bez trudu odnalazłem Myersa i jego rodziców.
Po raz ostatni zobaczyłem twarz przyjaciela, gdy grabarz kładł wieko na
jego trumnie. Ledwie widziałem szczegóły, ale mimo piek�cych łez mogłem
oceni�, �e miejscowy szpital rzeczywiScie jest tak dobry, jak napisała w li-
Scie piel�gniarka. Myers miał szans� prze�y�. [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Accumen

Pokrewne